بررسی اثر میوه کاکتوس (Opuntia ficus – indica L.) بر غلظت گلوکز خون در موش صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوسین

مقدمه: دیابت یک اختلال متابولیک شایع است. انسولین و داروهای خوراکی کاهنده قند خون، اساس درمان دیابت را تشکیل می‌دهند. با وجود این، داروهای مذکور اثرات جانبی مهمی دارند و همیشه نمی‌توانند قند خون را در محدوده طبیعی حفظ و از عوارض دیررس دیابت پیش‌گیری نمایند. با افزایش نگران‌کننده شیوع دیابت و هزینه‌های درمانی مرتبط با آن، علاقه به گیاهان دارویی ضددیابت نیز بیشتر شده است. استفاده از میوه کاکتوس توسط برخی افراد بومی برای بیماری دیابت گزارش شده است. هدف: اثرات میوه کاکتوس بر غلظت گلوکز خون ناشتا و وزن موش صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوسین و موش صحرایی غیردیابتی بررسی شد. روش بررسی: موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار، هفت عدد در هر گروه، استفاده شد. برای دیابتی کردن هر حیوان، استرپتوزوسین با دوز mg/kg 50 از راه صفاقی تزریق گردید. گلوکز خون ناشتا (پس از 12 ساعت بی‌غذایی) هر حیوان قبل از استرپتوزوسین، 1، 3 و 5 هفته پس از استرپتوزوسین با خون‌گیری از طریق بریدن نوک دم، به وسیله گلوکومتر اندازه‌گیری شد. پس از هر بار اندازه‌گیری گلوکز خون، هر حیوان توزین گردید. غلظت گلوکز خون و وزن موش‌های غیردیابتی نیز به همان روش موش‌های دیابتی اندازه‌گیری شد. ملاک دیابتی بودن، گلوکز خون ناشتای بالای mg/dl 200 یک هفته پس از استروپتوزوسین بود. پس از 1 هفته از تزریق استرپتوزوسین، دانه و قسمت نرم میوه کاکتوس هر یک با دوزهای روزانه 6 و g/kg 12 به موش‌های دیابتی به صورت مخلوط با غذای معمولی حیوان به شکل پلت برای مدت 4 هفته داده شد. هم‌چنین گلی بن کلامید مخلوط با غذای معمولی به شکل پلت با دوز روزانهmg/kg 5 برای 4 هفته به گروه جداگانه‌ای از موش‌های دیابتی داده شد. دانه و قسمت نرم میوه نیز هر یک با دوز روزانه g/kg 12 به صورت مخلوط با غذای معمولی حیوان به شکل پلت برای 4 هفته به موش‌های صحرایی غیردیابتی داده شد. نتایج: تحلیل واریانس یک‌طرفه نشان داد که دانه و قسمت نرم میوه در مقایسه با گروه‌های شاهد، هیچ‌گونه اثر معنی‌داری بر غلظت گلوکز خون و وزن موش‌های دیابتی و هم‌چنین موش‌های غیر دیابتی پس از 4 هفته مصرف دارو ندارد (05/0< p). گلی بن کلامید پس از 2 هفته مصرف در مقایسه با گروه شاهد دیابتی به طور معنی‌دار غلظت گلوکز خون موش‌های دیابتی را کاهش (01/0> p) ولی وزن آن‌ها را افزایش داد (01/0> p). در حالی‌که وزن گروه شاهد دیابتی پس از 3 و 5 هفته از تزریق استرپتوزوسین در مقایسه با گروه شاهد سالم به طور معنی‌دار کاهش یافت (01/0> p). نتیجه‌گیری: دانه و قسمت نرم میوه کاکتوس در این بررسی هیچ‌گونه اثرات معنی‌داری روی غلظت گلوکز خون ناشتا و وزن موش صحرایی دیابتی شده با استروپتوزوسین و هم‌چنین موش صحرایی غیر دیابتی نداشته است.